Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak niebezpieczne mogą okazać się odpady pochodzące z przychodni lekarskiej czy też szpitala. Warto się zastanowić i zadać sobie pytanie: co powinienem wiedzieć odnośnie odpadów medycznych?
Czym są odpady medyczne?
Ogólna wiedza na temat odpadów medycznych jest bardzo znikoma. Nie jest to poważną kwestią w przypadku osób, które nie mają bezpośredniego kontaktu z tego typu produktami. Jednak jeśli chodzi o tych, którzy stykają się z odpadami medycznymi na co dzień, wygląda to zupełnie inaczej. Osoby te nie wiedzą w zasadzie, z czym pracują i jakie może być to zagrożenie dla ich zdrowia.
Na początku warto dowiedzieć się, czym są odpady medyczne. Zgodnie z definicją znajdującą się w ustawie o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku, uznawane są za nie wszystkie substancje związane z procesem profilaktyki chorób, ich leczenia oraz diagnozowania. Poszczególnie rodzaje otrzymały odpowiednie kody i za ich pomocą scharakteryzowano warunki przechowywania odpadów medycznych, ich pakowania oraz przetwarzania.
Ostatni etap to utylizacja odpadów medycznych. Jest to bardzo poważne zadanie, które powinno być zlecone odpowiedniej firmie. Ona zapewnia transport odpadów medycznych a następnie przeprowadza proces ich neutralizacji. Wyróżnia się 4 sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych: autoklawowanie, dezynfekcja chemiczna, termiczne przekształcanie odpadów i przetwarzanie mikrofalowe. Koszt utylizacji odpadów medycznych zależny jest od wielu czynników, warto jednak zwrócić uwagę nie tylko na cenę, lecz także na jakość wykonywanych usług.
Jak charakteryzować odpady medyczne?
Odpady medyczne to te, które powstają w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i prowadzeniem badań naukowych w zakresie medycyny. Według polskiego prawa i wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), medyczne odpady klasyfikowane są w trzech grupach.
Do pierwszej kategorii należą odpady zakaźne, do drugiej odpady niebezpieczne, które posiadają inne właściwości niż zakaźne, natomiast w trzeciej grupie znajdują się odpady medyczne inne niż niebezpieczne. W Polsce 94% wszystkich wytwarzanych odpadów stanowią odpady zakaźne, szczególnie te o ostrych końcach.
Utylizacja odpadów medycznych z tej kategorii jest bardzo trudna, ze względu na ryzyko, które stwarzają dla osób mających z nimi bezpośredni kontakt. Znając charakter i właściwości powstałych odpadów można w prosty sposób dobrać odpowiednie metody, dzięki którym można je zutylizować i wyliczyć koszt utylizacji odpadów medycznych.
Jak przechowywać odpady medyczne?
W każdym rejonie kraju istnieją większe i mniejsze placówki medyczne. To one są głównym producentem odpadów pochodzenia medycznego. Aby wszystko przebiegało zgodnie z prawem, każda z tych instytucji ma obowiązek te odpady odpowiednio przechowywać i utylizować. Sposób, w jaki należy z nimi postępować reguluje szczegółowo rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 roku i ustawa z dnia 14 grudnia z 2012 roku o odpadach.
Według prawa odpady medyczne powinny być przechowywane w specjalnych pojemnikach lub workach. Wstępnie można je również magazynować. W celu ich przechowywania wybierane są pojemniki jednorazowego lub wielokrotnego użytku, ewentualnie jednorazowe worki. Produkt ten powinien być stworzony z folii poliestrowej, która w zależności od potrzeb jest jednokrotnego lub wielokrotnego użytku.
[CTA]
Przechowywanie odpadów medycznych w odpowiednich pojemnikach lub workach przynosi wiele korzyści. Dzięki temu procesowi osoby pracujące w ośrodkach leczniczych czy też te, które zajmują się odbiorem odpadów medycznych z różnych placówek, nie są narażone na zranienie się, a w konsekwencji unikają zakażenia niebezpiecznymi wirusami i bakteriami.
Odpady do utylizacji gromadzone są w pojemnikach wielokrotnego użytku o barwie żółtej lub czerwonej. Istnieje też możliwość zastosowania innego koloru pojemnika, tylko do odpadów medycznych niezagrażających człowiekowi i środowisku naturalnemu. Warto pamiętać, że worki lub pojemniki na odpady są bardzo odporne na działanie czynników środowiskowych i środków chemicznych, dzięki czemu utylizacja odpadów medycznych jest bardzo trudna.
Koszt utylizacji tego typu pozostałości jest wysoki, dlatego też należy w odpowiedni sposób segregować odpady medyczne, by nie stwarzać dodatkowych problemów podczas ich neutralizacji. Worki jednorazowego użytku są mniej bezpieczne niż pojemniki i aby nie uległy uszkodzeniu należy je umieszczać w stelażach bądź sztywnych pojemnikach jednorazowego lub wielokrotnego użytku, a następnie zapewniać odpowiedni transport odpadów medycznych do punktów, w których zostaną one zneutralizowane.
Jakie występują kody BDO na odpady medyczne?
Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 5.10.2017 roku, wprowadzono segregację odpadów medycznych na trzy grupy i określono sposób postępowania z ich poszczególnymi rodzajami. Za główne kryterium podziału brana jest specyfika zagrożeń, jakie mogą one stwarzać. W poszczególnych grupach pojedyncze kategorie zostały oznakowane specjalnym kodem na odpady medyczne, który ma na celu określić, z jakim rodzajem odpadów ma się do czynienia w danej chwili.
Odpady medyczne powinny być przez każdego pracownika ocenione pod kątem tego, czy jest to odpad medyczny i czy zawiera on materiał zakaźny bądź też potencjalnie niebezpieczny. Odpady te zakwalifikowane są w katalogu odpadów generowanych przez wszystkie przedsiębiorstwa pod numerem 18 01.
Odpady pochodzenia medycznego sklasyfikowano w 18 grupach katalogu odpadów. I tak do 18 01 01 zalicza się narzędzia zabiegowe i chirurgiczne oraz ich resztki. Kod 18 01 02 stanowią tkanki oraz pojemniki na nie przeznaczone. Kod 18 01 03 są to odpady zawierające żywe drobnoustroje, ich toksyny lub inne formy zdolne do przeniesienia ich materiału genetycznego. Następnie 18 01 04 to odpady zawierające drobnoustroje inne niż w punkcie poprzednim i 18 01 06 to chemikalia niebezpieczne oraz 18 01 07 są to chemikalia inne niż w punkcie poprzednim. Kod 18 01 08 zawiera leki cytotoksyczne i cytostatyczne, a 18 01 09 leki inne niż w punkcie 18 01 08. W kodzie 18 01 10 znajdują się zużyte amalgamaty stomatologiczne. Do 18 01 80 zalicza się kąpiele biologiczne o charakterze zakaźnym, 18 01 81 – kąpiele biologiczne niezakaźne i 18 01 82 – odpady pozostałe po żywieniu pacjentów zakaźnych.
Do pierwszej grupy zaliczane są odpady o kodach: 10 01 02, 18 0103, 18 01 80 oraz 18 01 82 – są to odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów.
Do drugiej grupy zalicza się odpady o kodach: 18 01 06, 18 01 08 oraz 18 01 10. W tej grupie znajdują się odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być źródłem skażenia środowiska. W trzeciej grupie znajdują się kody: 18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09 oraz 18 018. Zalicza się do nich pozostałości medyczne nieposiadające właściwości niebezpiecznych. Segregacja odpadów medycznych jest także bardzo istotna w kontekście ich neutralizacji.
Jak przebiega utylizacja odpadów medycznych?
Jak utylizować odpady medyczne? Jakie są metody neutralizacji tych pozostałości? Niewiele osób zdaje sobie sprawę jak powinna przebiegać utylizacja odpadów medycznych. Ze względu na to, że klasyfikowane są one jako odpady niebezpieczne, nie można ich składować na wysypiskach śmieci i poddawać procesowi odzyskiwania.
[CTA]
Jedynym rozwiązaniem jest bezpieczna utylizacja odpadów medycznych. Prace te regulowane są przez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 roku, które dotyczy rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. Nr 8, poz. 102 i 103). Aby pozbyć się ich w prawidłowy sposób, należy zastosować kilka procesów, takich jak: termiczne przekształcanie odpadów, przetwarzanie mikrofalowe, autoklawowanie czy dezynfekcję chemiczną. Zajmują się tym firmy przewożące odpady medyczne.
Termiczne przekształcanie odpadów to sposób najczęściej wykorzystywany przez różne przedsiębiorstwa. Polega ono na spalaniu szkodliwych substancji w specjalnym piecu. Przy szpitalach funkcjonują takie miejsca lub wykorzystując odbiór odpadów medycznych przewożone są one do punktów, w którym mogą zostać w taki sposób zutylizowane. Proces ten usuwa toksyczne substancje i pozwala zredukować objętość odpadów do 90%.
Przetwarzanie mikrofalowe polega na poddawaniu odpadów działaniu mikrofal, po wcześniejszym oczyszczeniu parą, skruszeniu i zmoczeniu. Proces ten trwa około 10 minut, następnie przekładane są one do komory o temperaturze 95°C, aby całkowicie zostały zneutralizowane wszelkie zanieczyszczenia.
Autoklawowanie to zabieg wykorzystujący sterylizator parowy. Polega ono na umieszczeniu odpadów w workach w pomieszczeniu wypełnionym parą o temperaturze 130-190°C. Po unieszkodliwieniu groźnych patogenów, wykorzystując transport odpadów medycznych, przewożone są one na wysypisko śmieci.
Ostatnim działaniem jest dezynfekcja chemiczna. W tym przypadku to utylizacja odpadów medycznych następująca poprzez działanie substancji chemicznych np. chloru. W ten sposób odpady są rozdrabniane, a następnie transportowane na wysypisko. Koszt utylizacji odpadów medycznych jest zależny od wielu czynników takich, jak np. kwestii tego, czy działania te przeprowadza firma zewnętrzna czy też punkt medyczny.
Odpady medyczne to bardzo niebezpieczne produkty, które w niewłaściwy sposób składowane i utylizowane mogą zagrażać ludzkiemu zdrowiu a nawet życiu. Dlatego ważne jest wykorzystanie odpowiednich sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych. Koszt ich utylizacji jest bardzo zmienny i zależy od wielu czynników, takich jak transport odpadów czy zastosowana metoda neutralizacji produktu. Nie warto jednak oszczędzać na tym działaniu. Odpowiednio przeprowadzony proces utylizacji całkowicie zneutralizuje wirusy i bakterie szkodliwe dla zdrowia.
